Τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας αυξάνονται με ραγδαίο ρυθμό και οι γυναικοκτονίες πληθαίνουν. Γιατί οι γυναίκες-θύματα σε κακοποιητικές σχέσεις δεν φεύγουν εγκαίρως;
Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα δεν είναι καθόλου απλή. δεν είναι τόσο απλή… Σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, κατά την περίοδο της πρώτης καραντίνας, τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 400%, με το 61% των θυμάτων να είναι σύζυγοι ή σύντροφοι και το 10% να αφορά σε παιδιά.
Παρ’ όλ’ αυτά, στην ερώτηση «γιατί κάθεται και δεν φεύγει», η απάντηση δεν είναι ξεκάθαρη. Διεργασίες οι οποίες είναι αόρατες στους εξωτερικούς παρατηρητές λαμβάνουν χώρο εντός του ζευγαριού, με το φαύλο κύκλο που σχηματίζεται να μην αφήνει το θύμα να συνειδητοποιήσει τι του συμβαίνει και να το κρατά «αλυσοδεμένο» με τον θύτη.
Αυτός ο φαύλος κύκλος είναι η θεωρία της ψυχολόγου Λενόρ Γουόκερ και αποτελείται από 3 μέρη: τη φάση «δημιουργίας έντασης», τη φάση του «οξέος συμβάντος κακοποίησης», και τη «φάση του μήνα του μέλιτος».
Η φάση δημιουργίας έντασης
Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης, υπάρχει κυρίως λεκτική βία και ίσως μικροεπεισόδια σωματικής βίας, αλλά βασικά κυρίαρχη είναι η ένταση. Η συγκεκριμένη φάση μπορεί να κρατήσει από μέρες έως μήνες, ακόμα και χρόνια, όσο όμως περνάει ο καιρός, τα μικροεπεισόδια αυξάνουν σε ένταση και επίπεδα βίας.
Σε αυτήν τη φάση η γυναίκα μπορεί να αναλάβει την ευθύνη, ρίχνοντας ουσιαστικά το φταίξιμο πάνω της, ως αποτέλεσμα φράσεων του συντρόφου όπως «κοίτα τι με οδήγησες να κάνω!». Από την πλευρά της προσπαθεί να αιτιολογήσει τη σκληρή συμπεριφορά του συντρόφου-θύτη με εξωγενείς παράγοντες όπως προβλήματα στην εργασία του ή με δικές της συμπεριφορές –π.χ. «δεν είχα έτοιμο το βραδινό όταν γύρισε απ’ τη δουλειά».
Αυτές οι σκέψεις δεν της επιτρέπουν να δει καθαρά το πρόσωπο του θύτη, όμως ό,τι κι αν κάνει για να το αντιμετωπίσει δεν θα έχει αποτέλεσμα κι έτσι οδηγείται στο «σημείο βρασμού».
Η φάση του οξέος συμβάντος κακοποίησης
Το «οξύ συμβάν κακοποίησης» μπορεί να είναι και το πιο σύντομο του κύκλου, κρατώντας κατά μέσο όρο 2-24 ώρες, αλλά είναι μακράν το πιο τραυματικό. Η βία σε αυτό το στάδιο είναι πολύ έντονη και μπορεί να είναι λεκτική, σωματική, σεξουαλική ή και συναισθηματική.
Πλέον, ο θύτης δείχνει τα πραγματικά επίπεδα βίας στα οποία είναι ικανός να φτάσει, καθώς χάνει κάθε έλεγχο. Ο ίδιος ίσως θεωρεί ότι τον προκάλεσε η σύντροφος και ότι ίσως πρέπει να της «δώσει ένα μάθημα».
Ο μήνας του μέλιτος
Η τρίτη φάση, του «μήνα του μέλιτος», είναι αυτή κατά την οποία ο θύτης αναγνωρίζει ότι «το παρατράβηξε» και θα προσπαθήσει να επανορθώσει. Θα απολογηθεί επανειλημμένα στη σύντροφό του, θα ικετέψει, θα κάνει μεγαλειώδεις και ρομαντικές κινήσεις για να της δείξει τη μεταμέλειά του και θα προσπαθήσει να αποδείξει ότι έχει αλλάξει. Όλα αυτά, βεβαίως, δεν ισχύουν και ο κύκλος αργά ή γρήγορα θα ξεκινήσει από την αρχή.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, η ενημέρωση των γυναικών είναι μείζονος σημασίας, ώστε να μπορούν να αναγνωρίσουν τέτοιου είδους συμπεριφορές στην αρχή τους και να εγκαταλείψουν μια παθογενή σχέση όσο το δυνατόν γρηγορότερα και με τις μικρότερες για τη σωματική και ψυχική τους υγεία επιπτώσεις.
