Σα σήμερα το 1926 γεννήθηκε η Έλλη Λαμπέτη και η Finos Film τιμά τη σπουδαία πρωταγωνίστρια με μία ανάρτηση.
«Ο χρόνος με βοήθησε να γνωρίσω καλύτερα τον εαυτό μου». Με αυτά τα λόγια η Έλλη Λαμπέτη είχε απαντήσει σε δημοσιογράφο για το χρόνο που περνάει.
Αυτή τη φράση της χρησιμοποίησε και η Φίνος Φιλμ για την αφιερωματική ανάρτηση, συνοδευόμενη από μια ασπρόμαυρη φωτογραφία της Έλλης Λαμπέτη.
Στην επίσημη ιστοσελίδα της Finos Film υπάρχει εκτενέστερο αφιέρωμα και από εκεί αντιγράγουμε:
Η Έλλη Λαμπέτη ήταν μια από τις πιο γοητευτικές υπάρξεις του ελληνικού θεάτρου, αλλά και του κινηματογράφου, διαθέτοντας αξεπέραστες υποκριτικές δυνατότητες που ανέδειξαν τους ρόλους που ενσάρκωσε. Ευαίσθητη και εύθραυστη αλλά ταυτόχρονα ερωτική και εκρηκτική, μαγνήτιζε με την παρουσία της και με την απόλυτης ιδιαιτερότητας, αισθαντική φωνή της.
Τα πρώτα χρόνια
Γεννήθηκε στα Βίλια Αττικής το 1926, κόρη του Κώστα Λούκου και της συζύγου του Αναστασίας. Το ζευγάρι είχε νωρίτερα αποκτήσει πέντε παιδιά, ενώ η Έλλη ήταν δίδυμη με τον Σταμάτη (που έμελλε να πεθάνει πρόωρα, το 1941).
Το 1928 η οικογένεια Λούκου μετακόμισε στην Αθήνα και η εξάχρονη Έλλη άρχισε να δείχνει ενδιαφέρον για το χορό και τη μουσική. Το 1941 υιοθετεί το ψευδώνυμο Λαμπέτη – μετά από πρόταση του ηθοποιού θείου της, Τάσου Σταμάτη – και αποφασίζει να ακολουθήσει σπουδές υποκριτικής.
Έδωσε ανεπιτυχώς εξετάσεις στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, ενώ λίγο αργότερα την απέρριψε και η επιτροπή της Σχολής Κοτοπούλη. Όμως η παρέμβαση του θείου της και η μεσολάβηση του Σπύρου Μελά πείθουν τη Μαρίκα Κοτοπούλη να τη δεχτεί στη σχολή.
Το θέατρο
Το 1942, κι ενώ ήταν σπουδάστρια της σχολής ακόμη, εντυπωσιάζει την Μαρίκα Κοτοπούλη που της δίνει τον πρώτο της σκηνικό ρόλο. Έτσι, η Έλλη Λαμπέτη υποδύεται τη Χάνελε στο ανέβασμα του «Η Χάνελε πάει στον Παράδεισο» του Γκέρχαρντ Χάουπτμαν, με το οποίο κατέκτησε το κοινό.
Παρέμεινε στον θίασο Κοτοπούλη μέχρι το 1945 και στη συνέχεια ερμήνευσε πρωταγωνιστικούς ρόλους στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν (1946-48) όπου και καθιερώθηκε ως εξαιρετική ηθοποιός.
Με το Θέατρο Τέχνης εμφανίστηκε, μεταξύ άλλων, στα έργα «Γυάλινος Κόσμος», «Αντιγόνη» και «Ματωμένος Γάμος», το τελευταίο με σκηνική μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Ακολούθησαν συνεργασίες με το θίασο της Κατερίνας Ανδρεάδη (1948-49), αλλά και με το Εθνικό Θέατρο (1948-49) ενώ στη συνέχεια μεταπήδησε για δύο χρόνια στο θίασο του Κώστα Μουσούρη (1949-51).
Το 1952 συγκρότησε θίασο μαζί με τους αξεπέραστους ηθοποιούς, Γιώργο Παππά και Δημήτρη Χορν. Ο εξαιρετικός αυτός θίασος, που από τους δημοσιογράφους χαρακτηριζόταν σαν ο «θίασος των άστρων», έδωσε επιτυχημένες παραστάσεις.
Όταν το 1956, ο Γιώργος Παππάς, άρρωστος πια από καρκίνο, αποσύρθηκε, η Λαμπέτη με τον Χορν (με τον οποίο ήταν τότε σύντροφοι) συγκρότησαν το θίασο Λαμπέτη-Χορν, και έδωσαν παραστάσεις που έγραψαν ιστορία, όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά και στην Κύπρο, την Αίγυπτο, την Κωνσταντινούπολη.
Μετά το χωρισμό της με τον Δημήτρη Χορν το 1959, συνέχισε τη δεκαετία του ’60 να παίζει με δικό της θίασο, με τον οποίο παρουσίασε έργα με μεγάλη επιτυχία συχνά με τον Κώστα Καρρά στο πλευρό της.
Μεταξύ άλλων την ρομαντική κωμωδία «Ξυπόλητη στο Πάρκο» (1964), «Λεωφορείον ο Πόθος» (Φεβρουάριος 1965) και «Μαμζέλ Πέπσυ» (Νοέμβριος 1966). Κάποιες χρονιές ενδιάμεσα, συνεργάστηκε για λίγο με το Εθνικό Θέατρο, το Κρατικό Βορείου Ελλάδας και το Λαϊκό θέατρο του Μάνου Κατράκη.
Στο σύνολο της καριέρας της πρωταγωνίστησε σε πάνω από 80 θεατρικά έργα, με καλύτερες εμφανίσεις της: «Ήταν Όλοι τους Παιδιά μου», «Ματωμένος Γάμος», «Η Κληρονόμος», «Νυφικό Κρεβάτι», «Λεωφορείο ο Πόθος», «Γλυκιά Ίρμα», «Βυσσινόκηπος», «Δεσποινίς Μαργαρίτα», «Φιλουμένα Μαρτουράνο», «Νόρα», «Μονόπρακτα» και πολλά άλλα. Από τις κορυφαίες εμφανίσεις της θεωρείται ο τελευταίος ρόλος που ενσάρκωσε το 1981, στα «Παιδιά ενός Κατώτερου Θεού», όταν υποδύθηκε με μοναδικό τρόπο την κωφάλαλη Σάρα σε ένα ρεσιτάλ ηθοποιίας και αφού είχε κάνει εντατικά μαθήματα για να μάθει την νοηματική γλώσσα.
Ο κινηματογράφος
Στον κινηματογράφο, αν και έκανε την πρώτη της εμφάνισή το 1946, στην ταινία «Αδούλωτοι Σκλάβοι» του Βίωνα Παπαμιχάλη, δεν συμμετείχε, παρά σε δέκα μόλις ταινίες σε όλη της την καριέρα.
Εντούτοις οι ερμηνείες της στις πολυβραβευμένες ταινίες «Κυριακάτικο Ξύπνημα» (1954), «Το Κορίτσι με τα Μαύρα» (1956) και «Το Τελευταίο Ψέμμα» (1958) του Μιχάλη Κακογιάννη, καθώς και στην «Κάλπικη Λίρα» (1955) του Γιώργου Τζαβέλλα, πήραν τις καλύτερες κριτικές σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Με τη Φίνος Φιλμ συνεργάστηκε μόνο στην τελευταία ταινία της καριέρας της. Ήταν «Το Τελευταίο Ψέμμα» (1958) δίπλα στον Μιχάλη Νικολινάκο και τον Γιώργο Παππά, ταινία η οποία συμμετείχε στο Φεστιβάλ των Καννών αποσπώντας ιδιαίτερα κολακευτικά σχόλια.
Προσωπική ζωή
Η Έλλη Λαμπέτη έκανε δύο γάμους, αλλά έζησε και τρείς ακόμα μεγάλους έρωτες. Στο ξεκίνημα της καριέρας της (1943) γνωρίζει τον πρώτο έρωτα της ζωής της, τον διπλωμάτη και ποιητή Θεόδωρο Σγουρδέλη, με τον οποίο θα μείνουν μαζί δύο περίπου χρόνια.
Το καλοκαίρι του 1949 ζει ένα θυελλώδη έρωτα με τον Αλέκο Αλεξανδράκη, που έχει μόλις αποφοιτήσει από τη δραματική σχολή. Η σχέση τους αντέχει, όμως, έξι μήνες και διαλύεται όταν εκείνος επιλέγει να φύγει στο εξωτερικό για περιοδεία με το θίασο της Κατερίνας Ανδρεάδη.
Το 1950 η Έλλη Λαμπέτη παντρεύεται τον συγγραφέα Μάριο Πλωρίτη, ο οποίος παρέμεινε αιώνια φίλος της ακόμα και μετά το διαζύγιό τους το 1953.
Ήταν η εποχή που εκείνη γνωρίζεται με τον Δημήτρη Χορν με τον οποίο θα γίνουν ζευγάρι στη ζωή αλλά και στο θέατρο.
Χωρίζουν το 1959 όταν εκείνη γνωρίζει τον Αμερικανό συγγραφέα Φρέντερικ Γουέικμαν (Frederic Wakeman), τον οποίο παντρεύτηκε το 1960 αλλά χώρισε το 1976 μετά από πολλά προβλήματα και όντας χρόνια σε διάσταση.
Το παιδί που της στέρησαν
Στις αρχές του 1970 η Έλλη Λαμπέτη πρότεινε σε συνεργάτη της, ο οποίος έχει αποκτήσει παιδί με την σύντροφό του εκτός γάμου, να το κρατήσει η ίδια μέχρι να τακτοποιήσει τις εκκρεμότητες του. Ο ερχομός της μικρής Ελίζας έδωσε ζωή στην μεγάλη ηθοποιό, δέθηκε απίστευτα μαζί της και έκανε σχέδια και όνειρα για το μέλλον.
Η Ελίζα λίγο καιρό αργότερα την αποκάλεσε μαμά. Αυτό έκανε την ηθοποιό να θέλει ακόμη περισσότερο να αποκτήσει το δικό της παιδί. Η Λαμπέτη αφοσιώθηκε στην φροντίδα του παιδιού και έβαλε σε δεύτερη μοίρα το θέατρο. Με τον Αμερικανό σύζυγό της αγάπησαν πολύ γρήγορα την μικρή ενώ είχαν ξεχάσει πως δεν ήταν δικό τους παιδί και πως κάποια στιγμή θα έπρεπε να το αφήσουν στην φυσική του οικογένεια.
Το παιδί έμεινε μαζί τους για περίπου 5 χρόνια. Η ζωή της ηθοποιού ήταν σαν παραμύθι και κανείς δεν πίστευε από την οικογένεια ότι θα έχει άσχημο τέλος. Το 1974 όμως οι βιολογικοί γονείς του παιδιού, παντρεύτηκαν και άρχισαν να διεκδικούν το παιδί τους.
Η υπόθεση έφτασε μέχρι και στα δικαστήρια με την Έλλη Λαμπέτη να ξεκινάει σιγά σιγά να καταρρέει και συναισθηματικά και σωματικά. Έμπλεξε σε έναν δικαστικό αγώνα που δεν έφερε κανένα θετικό αποτέλεσμα για την ίδια.
Ο καρκίνος και ο Ανδρέας Παπανδρέου
Κάποια στιγμή έγραψε γράμμα στον Ανδρέα Παπανδρέου. Ήταν το τελευταίο καλοκαίρι της ζωής της. Κάτι έκανε ο Ανδρέας -που δεν τον είχε ψηφίσει ποτέ της- που της άρεσε… κι έτσι εκρηκτική και ορμητική όπως ήταν, του γράφει: «Αγαπητέ, κύριε Παπανδρέου, δε με ξέρετε, είμαι συνάδελφος της Αλίκης Βουγιουκλάκη». Τυπικό δείγμα σαρκασμού της Έλλης. «Στις τελευταίες εκλογές δε σας ψήφισα, σας υπόσχομαι να σας ψηφίσω στις επόμενες. Εάν, ο μη γένοιτο, δεν πάρετε την ψήφο μου θα φταίει η επάρατος νόσος». Και την πείραζε πάρα πολύ που την λέγανε «επάρατο νόσο». Έλεγε «μα γιατί; δεν έχει όνομα; Γιατί δεν λένε καρκίνος;»
Διακρίσεις
Τιμήθηκε με το επαμειβόμενο βραβείο Μαρίκας Κοτοπούλη (την πρώτη φορά που αυτό απονεμήθηκε) για την ερμηνεία της στα έργα «Η Κληρονόμος» και «Πεγκ, Καρδούλα μου» τη διετία 1949-1951.
Για την ερμηνεία της στην ταινία «Το Τελευταίο Ψέμμα» του Μιχάλη Κακογιάννη ήταν υποψήφια το 1960 για βραβείο BAFTA από τη Βρετανική Ακαδημία Κινηματογράφου στην κατηγορία Καλύτερης Ξένης Ηθοποιού (Best Foreign Actress).
Το 1961 τιμήθηκε με το Αριστείον Κινηματογραφικής Αξίας, μαζί με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και την Μελίνα Μερκούρη, για την ως τότε προσφορά τους στον κινηματογράφο.
Διετέλεσε μέλος του ΔΣ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής κατά την περίοδο 1968-74. Το 1980 τιμήθηκε από το Θεατρικό Φεστιβάλ Ιθάκης για την πολυετή καλλιτεχνική της προσφορά.
Μετά το θάνατό της, ο κινηματογράφος «Γρανάδα» μετονομάστηκε σε Θέατρο «Λαμπέτη» (1983) και η «Ελληνική Εταιρεία Μαστολογίας» έδωσε το όνομα της ηθοποιού στο κέντρο ψυχοκοινωνικής υποστήριξης γυναικών με καρκίνο του μαστού (2002).
Θάνατος
Ταλαιπωρήθηκε πολλά χρόνια από τον καρκίνο, ο οποίος έκανε την πρώτη του εμφάνιση του 1969, με αποτέλεσμα να υποβληθεί σε ολική μαστεκτομή στις Η.Π.Α. Το 1980, ο καρκίνος έκανε την επανεμφάνισή του και μετά από γενναία μάχη η Έλλη Λαμπέτη πέθανε σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης στις 3 Σεπτεμβρίου του 1983.
