Γυναικοκτονίες: Μεγαλώνουμε άνδρες «θύτες» και γυναίκες «θύματα»;
Όταν μου ζητήθηκε να γράψω για το θέμα, η καρδιά μου χτύπησε δυνατά. Και μόνο η λέξη «γυναικοκτονίες» κουβαλάει μαζί της κάτι απόκοσμο, ανατριχιαστικό, απειλητικό.
Από την Στεφανία Ρουλάκη
Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας – Συγγραφέα
Κατά την άποψή μου, δεν είναι ένα μονοδιάστατο θέμα ή κάτι προσωπικό. Είναι κάτι προσωπικό, σχεσιακό, κοινωνικό, συστημικό, πολυπαραγοντικό που μπορεί να συνέβαινε περισσότερο σε άλλες χώρες, με άλλες κουλτούρες κι άλλες θρησκείες αλλά συνέβαινε πάντα και στη χώρα μας, μόνο που γινόταν σιωπηρά.
Σήμερα, το θέμα αποκαλύπτεται στα μάτια μας στις πραγματικές διαστάσεις του. Παράλληλα, θα πρέπει να δούμε το θέμα των γυναικοκτονιών πολιτικά και σε συνάρτηση με την αύξηση της βίας, της διακίνησης όπλων και την οπλοκατοχή, ναρκωτικών, της χαμηλής ποιότητας παροχών στον τομέα της ψυχικής υγείας και της εκπαίδευσης που οδηγούν και στην αύξηση των δολοφονιών και των αυτοκτονιών παγκοσμίως.
Το ατομικό στοιχείο του θέματος, έχει να κάνει με το πως μεγαλώνουν τα αγόρια και τα κορίτσια. Ποια είναι τα οικογενειακά και τα κοινωνικά πρότυπα, τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που δομούν εσωτερικά την εικόνα του «αρσενικού» και του «θηλυκού».
Μεγαλώνουμε άνδρες «θύτες» και γυναίκες «θύματα»;
Ποιες είναι οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια; Πόσο ασχολούμαστε με τα παιδιά μας και με ποιον τρόπο; Πως γεμίζονται τα κενά που αφήνει η οικογένεια και η κοινωνία;
Τι παρακολουθούμε στις τηλεοράσεις μας; Τι μουσική ακούνε τα παιδιά μας; Τι έργα βλέπουν, τι διαβάζουν; Υπάρχει πολύ βία παντού. Συναισθήματα θυμού, οργής και μίσους ανεπεξέργαστα διοχετεύονται στην κοινωνία με διάφορους τρόπους.
Τα στοιχεία λένε όμως ότι οι περισσότερες γυναίκες (και κορίτσια) δολοφονούνται μέσα στο σπίτια τους από οικεία πρόσωπα, ακόμη κι από την ίδια τους τη μάνα. (https://femicide.gr/posotika-dedomena-2023/)
Ηθικά κι αξιακά ζούμε σε μία άλλη εποχή. Οι άνθρωποι απολαμβάνουμε ελευθερίες και προνόμια που παλαιότερα δεν είχαμε.
Αιώνες καταπίεσης δικαιωμάτων βγαίνουν με άτσαλο τρόπο στις συμπεριφορές μας. Σαν το εκκρεμές που αν το κρατάς σταθερά από την μια μεριά και το αφήσεις, θα πάει με δύναμη από την τελείως αντίθετη κατεύθυνση και θα βρει την ισορροπία του μετά από πολλές ταλαντώσεις.
Η ανθρώπινη ιστορία είναι βαμμένη με αίμα, γεμάτη βία και πολέμους, εγγραφές στο συλλογικό ασυνείδητο και στο DNA μας, που έρχονται ασυνείδητα και μας ωθούν σε ασυνείδητες, βίαιες και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Κακοποιημένα άτομα που γίνονται κακοποιητές αναπαράγουν τη βία.
Ο σύγχρονος, γρήγορος, επιβιωτικός τρόπος ζωής μέσα στις χαοτικές μεγαλουπόλεις αυξάνει την ανασφάλεια, κάνει την πίεση μεγάλη και η ανωνυμία γίνεται δελεαστική για κάποιον να δράσει παράνομα.
Παράλληλα με τη διαφθορά των θεσμών, των νόμων και των ανθρώπων που τους εκπροσωπούν, δημιουργείται το τέλειο πλαίσιο για τη δημιουργία εγκλημάτων.
Η παραβατικότητα και η βία έχει κανονικοποιηθεί, έχει γίνει καθημερινότητα, κάτι φυσιολογικό και άρα αποδεκτό από το άτομο και την κοινωνία και δεν αντιδρούμε πια.
Ούτε η αστυνομία είναι ικανή να προστατεύσει τον πολίτη, ούτε ο γείτονας. Διάχυτος φόβος παντού.
Οι σχέσεις των ανθρώπων περνάνε βαθιά κρίση, ιδιαίτερα μετά την απόσταση που έφερε και εγκατέστησε η πανδημία, μαζί με την υπογράμμιση ότι η ζωή είναι εφήμερη.
Παράλληλα, στις ζωές μας έχει μπει ένας διαφορετικός τρόπος σύνδεσης. Επίσης από απόσταση. Μέσα από το διαδίκτυο. Εκεί χάνουμε πολλά.
Οι άνθρωποι πια δε μιλάμε, γράφουμε σύντομα μηνύματα και προσπαθούμε να στριμώξουμε μεγάλα συναισθήματα και βασικές ανάγκες σε λίγες λέξεις – με φόβο να μην αποκαλυφθούμε – και τελικά εκεί γιγαντώνονται τα πράγματα και παίρνουν άλλες διαστάσεις.
Εκεί γίνονται παρερμηνείες που ενεργοποιούν ανεξέλεγκτες αντιδράσεις. Εκεί, ο καθένας είναι μόνος του, χωρίς υποστηρικτικά κι ενοποιητικά πλαίσια που θα βοηθήσουν το άτομο να ελέγξει τις παρορμήσεις του. Στο διαδίκτυο, είμαστε όλοι χαμογελαστοί, λαμπεροί σαν πρωταγωνιστές σε ταινία ή μοντέλα.
Μόνο που στην πραγματικότητα δεν είμαστε πρωταγωνιστές της δικής μας ζωής, στο δικό μας έργο κι αυτό είναι το πρόβλημα.
Ωθούμαστε από κάτι πέρα από εμάς και καταλήγουμε σε εγκληματικές πράξεις. «Η κοινωνία προετοιμάζει το έγκλημα και ο εγκληματίας το εκτελεί» είχε πει ο Β. Ουγκώ.
Οφείλουμε λοιπόν σαν άτομα και σαν κοινωνία να ξυπνήσουμε. Να θυμηθούμε ποιοι είμαστε. Να ξαναβρούμε τις αξίες μας.
Να μεγαλώνουμε ανθρώπους με ανθρωπιά, με γνώμονα το καλό του εαυτού τους και της κοινωνίας. Να συνειδητοποιήσουμε ότι οι σχέσεις δεν είναι πεδία εξουσίας.
Η αγάπη δεν πονάει και δεν πληγώνει. Ερωτική απογοήτευση και πάθος είναι δύο διαφορετικά πράγματα, γιατί η ερωτική απογοήτευση περνάει, ενώ με το «πάθος» κάποιος σίγουρα παθαίνει κάτι.
Η έννοια των ορίων είναι τόσο παρεξηγημένη πια, αν υπάρχει, ενώ σε πολλές περιπτώσεις έχει χαθεί.
Τα όρια χρειάζονται για να μας διασφαλίζουν. Οι βρισιές δεν είναι εντάξει, οι απειλές είναι εκφοβισμός, το να με παρακολουθεί κάποιος γιατί «με θέλει» είναι παραβατικό.
Το να μου φωνάζει απειλητικά, το να σηκώνει το χέρι του είναι κακοποιητικό. Το να μου ζητά συγγνώμη πιωμένος δε δείχνει πόσο «με αγαπάει» και το ότι εγώ που είμαι γυναίκα, τον «συγχωρώ» – για τέτοιες ή παρόμοιες συμπεριφορές – δε δείχνει πόσο τον θέλω.
Όλα είναι μία αλυσίδα στην οποία υπάρχουν πολλοί κρίκοι. Ας τους σπάσουμε. Όχι άλλα θύματα…
