Σε ηλικία 85 ετών, ο πρίγκιπας Μιχαήλ της Ελλάδος και της Δανίας, ο γνωστός συγγραφέας Μισέλ Ντε Γκρες,έφυγε από τη ζωή και κηδεύτηκε στο Τατόι
Η ελληνική βασιλική οικογένεια συγκεντρώθηκε σε πλήρη απαρτία για να αποχαιρετήσει τον πρίγκιπα Μιχαήλ της Ελλάδος και της Δανίας, σε μια συγκινητική τελετή που σημάδεψε το τέλος μιας εποχής.
Η εξόδιος ακολουθία τελέστηκε την 1η Αυγούστου στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, ενώ η ταφή πραγματοποιήθηκε στο ιστορικό βασιλικό κοιμητήριο του Τατοΐου.
Κεντρικό πρόσωπο στο ύστατο χαίρε, η σύζυγος του εκλιπόντος, Μαρίνα Καρέλλα. Η γυναίκα για την οποία ο πρίγκιπας είχε παραιτηθεί από τα δικαιώματά του στον ελληνικό θρόνο, εμφανίστηκε ντυμένη στα λευκά, συμβολίζοντας την αγνότητα και την αιώνια αγάπη.
Ωστόσο, μια άγνωστηλεπτομέρεια της τελετής συγκίνησε τους παρευρισκόμενους.
Ο εγγονός του πρίγκιπα Μιχαήλ, Τίγκραν Μιρζαγιάντζ, διάβασε μια Ινδιάνικη προσευχή. Η επιλογή αυτή αποκάλυψε την κοσμοπολίτικη διάσταση της οικογένειας και την ανοιχτότητά της σε άλλες κουλτούρες. Η διαπολιτισμική αυτή νότα πρόσθεσε μια ιδιαίτερη πινελιά στην τελετή, υπογραμμίζοντας την πανανθρώπινη διάσταση του πένθους και της αναχώρησης.
Ειδικότερα η προσευχή αναφέρει:
«Όταν θα «φύγω», άφησέ με, άσε με να φύγω, έχω τόσα πολλά να κάνω και να δω.
Μην κλαις όταν με σκέφτεσαι, να είσαι ευγνώμων για τα καλά χρόνια, σου έδωσα την αγάπη και τη φιλία μου και μπορείς μόνο να φανταστείς την ευτυχία που μου προσέφερες.
Σας ευχαριστώ όλους για την αγάπη που μου δώσατε , τώρα ήρθε η ώρα να ταξιδέψω μόνος μου.
Για λίγο καιρό μπορεί να νιώσεις πόνο. Η πίστη θα σου φέρει παρηγοριά και ανακούφιση.
Θα αποχωριστούμε για κάποιο χρονικό διάστημα. Άφησε τις αναμνήσεις να απαλύνουν τον πόνο σου, δεν είμαι τόσο μακριά και η ζωή συνεχίζεται…
Αν με χρειαστείς, φώναξέ με και θα έρθω. Ακόμα κι αν δεν μπορείς να με δεις ή να με αγγίξεις, θα είμαι εκεί, κι αν ακούσεις την καρδιά σου, σίγουρα θα βιώσεις τη γλυκύτητα της αγάπης που θα σου δώσω.
Και όταν έρθει η δική σου ώρα να «φύγεις», θα είμαι εκεί για να σε καλωσορίσω.
Απών από το σώμα μου, παρών με τον Θεό.
Μην πας στον τάφο μου για να κλάψεις δεν είμαι εκεί, δεν κοιμάμαι. Είμαι οι χίλιοι άνεμοι που φυσούν, είμαι η λάμψη των κρυστάλλων του χιονιού, είμαι το φως που διασχίζει τα χωράφια σπαρμένα με σιτάρι, είμαι η απαλή φθινοπωρινή βροχή, είμαι το ξύπνημα των πουλιών στην ηρεμία του πρωινού, είμαι το αστέρι που λάμπει μέσα στη νύχτα.»
Στην εξόδιο ακολουθία τον επικήδειο διάβασε ο πρίγκιπας Παύλος ο οποίος μεταξύ άλλων ανέφερε:
«Η ζωή σου συνδέθηκε με πολλές προσωπικότητες που διαμόρφωσαν την ιστορία της Ευρώπης.
Έμεινες ορφανός σε νεαρή ηλικία, χάνοντας τον πατέρα σου, τον θείο μας Christo και ένα χρόνο αργότερα τη μητέρα σου Francoise. Μετά τον θάνατο του θείου μας, Πρίγκιπα Φίλιππου, Δούκα του Εδιμβούργου, ήσουν ο τελευταίος εν ζωή εγγονός του Βασιλιά Γεωργίου Α’ της Ελλάδος και το τελευταίο δισέγγονο του Χριστιανού Θ΄της Δανίας. Μέσω της μητέρας σου Francoise d’Orleans, ήσουν επίσης απόγονος του βασιλικού οίκου της Γαλλίας.
Θείε Μιχαήλ, στις κοινωνικές σου συναναστροφές ήσουν αδιαμφισβήτητα αριστοκρατικός, αλλά παρόλα αυτά παρέμενες πάντα σεμνός και ταπεινός, όπως και οι περισσότεροι από εμάς τους Έλληνες.
Αγαπούσες την παράδοση με έναν δικό σου πρωτοποριακό τρόπο και ενώ ήσουν αυστηρός και απαιτητικός παράλληλα παρέμενες ήρεμος και τρυφερός με όλους μας.
Θείε Μιχαήλ, η μοναδική και πολυσχιδής προσωπικότητά σου διαμορφώθηκε από τη γεμάτη εμπειρίες, δημιουργική ζωή σου στην Νέα Υόρκη, στο Παρίσι, στην Πάτμο και στην Αθήνα, αντλώντας ενέργεια από τη αγάπη σου για τους άλλους και από την αγάπη των άλλων για εσένα.
Ένιωθα, ότι η αγάπη που ήταν πηγή ενέργειας για εσένα και το έργο σου, συνδυασμένη με την «δίψα» σου για γνώση και εξισορροπούμενη με την αισιοδοξία σου, διαμόρφωνε τη φιλοσοφία και τον τρόπο ζωής σου.
Αγαπήθηκες όχι μόνο από την υπέροχη οικογένεια που δημιούργησες με την Μαρίνα, τις κόρες σου Αλεξάνδρα και Όλγα, οι οποίες με τους συζύγους τους Νίκολα και τον Αϊμόνε σου χάρισαν τα υπέροχα εγγόνια σου.
Εκτός από την οικογένειά σου αγαπήθηκες από αμέτρητους ανθρώπους, οι οποίοι μέσα στα χρόνια σε γνώρισαν είτε προσωπικά ή μέσω των συγγραμμάτων σου. Θείε Μιχαήλ, ως διακεκριμένος συγγραφέας και ιστορικός, είχες επιτύχει σημαντική διεθνή αναγνώριση. Εργαζόσουν ακούραστα, είτε γράφοντας ,είτε ερευνώντας ιστορικά θέματα που σε γοήτευαν. Ή ακόμα και γράφοντας για το υπερφυσικό… αυτό ήταν ένα ακόμα χάρισμα που είχες, την σύνδεση με τον πνευματικό κόσμο.
… Ελπίζω να συνεχίσεις να επικοινωνείς μαζί μας πού και πού!
Η πνευματική σου συνεισφορά έχει αφήσει ανεξίτηλο σημάδι στον κόσμο. Ήσουν αφοσιωμένος στην τελειότητα και το ίδιο απαιτούσες από τα παιδιά σου και τους άλλους και πάντα απορούσες με το πώς εμείς δεν γνωρίζαμε τόσο βαθιά όσο εσύ τα θέματα της οικογένειας….
Υποθέτω βέβαια ότι εσύ είχες το πλεονέκτημα ότι ήσουν μέρος της ιστορίας. Τώρα εμείς θα πρέπει να διαβάσουμε γι’ αυτές τις ιστορίες μέσα από τα βιβλία σου.
Θα μου λείψει να σε ακούω να διηγείσαι ιστορικά γεγονότα και στη συνέχεια να προσθέτεις τα πιο υπέροχα κουτσομπολιά γύρω από αυτά!
(…) Όπως συνέβη με πολλούς από εμάς στην οικογένεια, ανακάλυψες την Ελλάδα ερχόμενος εδώ, αργότερα στη ζωή σου, σε ηλικία 20 ετών, όταν ήρθες για να υπηρετήσεις στον ελληνικό στρατό ως αξιωματικός του ιππικού (πάντα ζήλευα αυτή τη στολή). Σε προσκάλεσαν να ζήσεις στο σπίτι τους οι παππούδες μου (ο παππούς μου και η γιαγιά μου, ο θείος Παύλος και η θεία Φρέντι) και πολύ γρήγορα έγινες σαν άλλος αδελφός για τον πατέρα μου και τις αδελφές του, Σοφία και Ειρήνη.
Όμως η ζωή σου έγινε πλήρης όταν γνώρισες την αγαπημένη σου Μαρίνα. Όπως συχνά έλεγες: “Η Μαρίνα είναι η άγκυρα που με συνέδεσε με τη χώρα που τόσο αγαπούσα”. Η Ελλάδα έμεινε για πάντα βαθιά μέσα στην καρδιά σου και έγινε η τελευταία σου πατρίδα. (…)»
