Από την Νικέλα Καποτά MSc – Ψυχολόγος/σωματική ψυχοθεραπεύτρια
Η επιλογή αλλά και η αγορά ενός αυτοκινήτου µπορεί να είναι πολύ στρεσογόνες και τελικά να εµπλέκονται πολύ περισσότεροι παράγοντες
από όσους νοµίζουµε!
Πώς γίνεται ένας 55χρονος να αποφασίζει ότι χρειάζεται ένα σπορ αμάξι αντί για ένα πολυμορφικό ή οικογενειακό αυτοκίνητο που έχει στην κατοχή του χρόνια; Ή γιατί κάποιος να υπερχρεωθεί για να αγοράσει κάτι που η αξία του μειώνεται με την πάροδο του χρόνου; Η αλήθεια είναι ότι το αυτοκίνητό μας λέει πολλά για εμάς.
Το στιλ που προδιαθέτει
Αρχικά, ας μιλήσουμε για το κύρος ή την κοινωνική ιεραρχία και γιατί έχουμε την ανάγκη να αποδείξουμε το κύρος μας, ειδικά τώρα που υπάρχουν τα κοινωνικά δίκτυα. Το αυτοκίνητο γίνεται η επέκταση του ατόμου. Οι άνθρωποι κρίνουν τη ζωή ενός ατόμου από το αυτοκίνητο και σε ένα βαθμό όσο πιο άσχημο είναι το αυτοκίνητό μας τόσο λιγότερο ελκυστικούς μας κάνει. Όσο περισσότερο κύρος διαθέτει το αυτοκίνητό μας τόσο πιο ελκυστικοί φαινόμαστε. Ένα αυτοκίνητο μπορεί να μας δώσει αυτοπεποίθηση, ειδικά αν περνάμε κάποια κρίση. Είναι σαν να διεισδύουμε σε μια καινούργια κοινωνική θέση μέσα από ένα υλικό αγαθό, κάτι που συμβαίνει συχνά στην εποχή μας. Ταυτόχρονα, ένα αυτοκίνητο μπορεί να απεικονίσει τις αξίες ενός ατόμου. Όπως για παράδειγμα η επιλογή ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου δείχνει ότι το άτομο έχει οικολογική συνείδηση. Η επιλογή του αυτοκινήτου είναι ένας τρόπος να εκφράσουμε τον εαυτό μας.
Οι έρευνες δείχνουν ότι οι περισσότεροι βγάζουν συμπεράσματα για την προσωπικότητα κάποιου από το αμάξι που οδηγεί. Η σύνδεση της μάρκας με την προσωπικότητα μπορεί να οδηγήσει στην ιδέα ότι κάποιος είναι πιο επιθετικός, πιο υποτακτικός, πιο παιδιάστικος, πιο κυριαρχικός ή πιο χαρούμενος.
Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι αξιολογούν το σχήμα του αυτοκινήτου με τον ίδιο τρόπο που αξιολογούν και τα ανθρώπινα πρόσωπα. Κάποια αυτοκίνητα θεωρούνται πιο θηλυκά ή αρσενικά, πιο νευρωτικά ή θλιμμένα. Έτσι κατ’ επέκταση οι οδηγοί τους θεωρούμε ότι κατέχουν τα ίδια χαρακτηριστικά προσωπικότητας. Όσο πιο μακρύ είναι το καπό τόσο πιο υπερόπτης φαίνεται κάποιος και όσο πιο μεγάλο το πορτμπαγκάζ τόσο λιγότερο νεαρός θεωρείται ο οδηγός. Αυτοκίνητα με μεγάλη γρίλια και στενούς προβολείς θεωρούνται κυρίαρχα και επιθετικά, ενώ εκείνα με μεγάλα παρμπρίζ εμφανίζονται παιδικά και χαρούμενα.
Και το στιλ του αυτοκινήτου επηρεάζει. Αλλιώς, θα κριθεί ένας ιδιοκτήτης ενός τετρακίνητου και αλλιώς ενός σπορ αμαξιού.
Ο ρόλος του χρώµατος
Το χρώμα μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για την προσωπικότητα του οδηγού. Η ψυχολογία των χρωμάτων προτείνει ότι τα χρώματα μπορούν να έχουν ένα φάσμα συνεπειών πάνω μας από το να φτιάχνουν τη διάθεση μέχρι το να προκαλούν άγχος. Το χρώμα του αυτοκινήτου προκαλεί εντυπώσεις ανάλογες του τι εικόνα θέλουμε να παρουσιάσουμε για το άτομό μας και τι άτομο είμαστε. Για παράδειγμα, το μαύρο συμβολίζει τη δύναμη και την κομψότητα. Πιθανώς γι’ αυτό τα πολυτελή αυτοκίνητα είναι συνήθως μαύρα. Ενώ το άσπρο δίνει την εντύπωση του αγνού, του ανέγγιχτου και του ευθέος. Έτσι, οι οδηγοί άσπρων αυτοκινήτων ασυνείδητα θεωρούνται ότι έχουν τα πιο καθαρά αμάξια και πιθανά και σπίτια.
Ύστερα απ’ όλες αυτές τις πληροφορίες, είναι εύλογο να αναρωτιόμαστε τι εικόνα θέλουμε να δώσουμε όταν αγοράσουμε το καινούργιο μας αυτοκίνητο και πόσο σημαντικά είναι τα χαρακτηριστικά του. Στην αγορά αυτοκινήτου, πολύς κόσμος νιώθει άσχετος και ανίκανος.
Ένα κομμάτι του φόβου μπορεί να έχει τις ρίζες του σε εμπειρίες του παρελθόντος και στο φόβο της διαπραγμάτευσης.
Αν αγοράσουμε το λάθος γάλα, είναι ένα λάθος που λύνεται την επόμενη φορά που θα πάμε στο σούπερ μάρκετ. Οι μεγάλες επιλογές δεν είναι εύκολα αναστρέψιμες, γι’ αυτό και προκαλούν μεγαλύτερο άγχος. Σε μια κοινωνία που στηρίζεται στην ελευθερία της επιλογής, είναι δύσκολο να αποδεχτούμε αυτό.
Υπάρχει λοιπόν η πίεση ότι πρέπει να είναι σωστή η επιλογή. Το σωστό αμάξι που θα καλύψει τις αναμενόμενες ανάγκες. Δεν είναι απλά ότι υπάρχουν πολλές επιλογές, είναι ο φόβος της διαπραγμάτευσης που δεν υπάρχει για παράδειγμα όταν πάμε να αγοράσουμε ένα παντελόνι.
Και αφού έχουμε επιλέξει το αμάξι, μένουμε με αυτό το συναίσθημα το άβολο που μας κάνει να σκεφτόμαστε ότι έχουμε κάνει κάποιο λάθος. Κοινώς, εμφανίζονται τα συμπτώματα της «μεταμέλειας του αγοραστή». Έτσι, οι περισσότερες επιλογές δίνουν περισσότερα περιθώρια στο να μετανιώσουμε. Όσο πιο λίγες είναι οι επιλογές τόσο λιγότερες αμφιβολίες. Στη θεωρία δεν θα το θέλαμε αυτό, γιατί δεν συνάδει με την κοινωνία μας. Στην ουσία όμως θα μας άρεσε, καθώς κάνει τη διαδικασία για εμάς πιο εύκολη. Έτσι, οι πιο εύκολες και λίγες επιλογές κάνουν μια τέτοια κατάσταση πιο επιλύσιμη και άρα οδηγούν σε μεγαλύτερη ικανοποίηση με την απόφαση που θα πάρουμε.
Περιορίζοντας τις επιλογές
Όσο περισσότερες επιλογές έχουμε τόσο λιγότερο ικανοποιημένοι είμαστε.
Ένας καλός τρόπος είναι να εντοπίσουμε τα δύο τρία χαρακτηριστικά που μας είναι πιο σημαντικά για το αμάξι μας και να μη δώσουμε τόση σημασία στα υπόλοιπα. Συνήθως δεν πάμε να επιλέξουμε αμάξι, έχοντας μια σταθερή εικόνα τού τι χρειαζόμαστε και έτσι επιτρέπουμε στην αγορά να επηρεάζει την επιλογή μας. Οι εταιρίες προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή μας με όλα τα έξτρα χαρακτηριστικά που προκαλούν τελικά αυτό το άγχος.
Ο προϋπολογισμός, για παράδειγμα, είναι ένας τρόπος να περιορίσουμε τις επιλογές μας. Κρατάμε στο μυαλό μας τι είναι πιο σημαντικό για εμάς και δεν επιτρέπουμε να μας αποσπάσουν την προσοχή άλλα πράγματα.
Δεν ανησυχούμε για την περίπτωση που υπήρχε κάτι καλύτερο που χάσαμε, άλλωστε, αφού το αυτοκίνητο είναι προέκταση της προσωπικότητάς μας, φροντίζουμε να καλύπτει τις παρούσες ανάγκες μας, γιατί σύντομα ή στο απώτερο μέλλον πιθανά θα μας εκφράζει συναισθηματικά και πρακτικά κάποιο άλλο όχημα.
