Η Δρ. Μπίλη Κωνσταντάρα, εμπνεύστρια και ιδρύτρια του ΔΕΣ μοιράζεται στο Hello! τις σκέψεις της για την ιδανική εκπαίδευση που διαμορφώνει καλύτερους μελλοντικούς πολίτες.
Τι διακρίνετε στην ελληνική κοινωνία που σας κεντρίζει και σας κινητοποιεί ως εκπαιδευτικό οργανισμό;
Μέρος του ευρύτερου προβληματισμού που επικρατεί γενικότερα στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου αποτελεί η ανάγκη να επανέλθει σε φυσικό περιβάλλον και φυσικούς τρόπους και πόρους. Μια τέτοια ανάγκη είναι άμεσο αποτέλεσμα της αστικοποίησης που προηγήθηκε τις περασμένες δεκαετίες. Πλέον, έχοντας βιώσει όλες τις αρνητικές παραμέτρους ενός αστικού και ασφυκτικού τρόπου ζωής, αντιλαμβανόμαστε την αξία και τις αρετές του φυσικού τοπίου. Αυτή η αντίληψη μας οδηγεί στο να αναζητήσουμε τρόπους και μέσα να βρεθούμε όσο πιο κοντά μας επιτρέπουν η εποχή και οι συνθήκες σε φυσικούς χώρους, σε φυσικά υλικά και στο φυσικό τοπίο. Αποζητούμε την ηρεμία, τη γαλήνη, το κάλλος και την αισθητική του φυσικού περιβάλλοντος ενώ ταυτόχρονα επωφελούμαστε από το επίπεδο καθαρότητας του αέρα, την πνευματική ανάταση που επιτρέπει ο ανοιχτός ορίζοντας και την ψυχική ευεξία που μας προσφέρει αυτή η επαφή με τη φύση. Αυτό ακριβώς αποτέλεσε το κίνητρο για τη δημιουργία του ΔΕΣ, ενός σχολείου σε ένα περιβάλλον φυσικό, που ευνοεί τη μάθηση και την εξέλιξη του ανθρώπου ήδη από την πρώιμη ηλικία!
Πως συσχετίζονται οι εκπαιδευτικές ανάγκες του σύγχρονου μαθητή με το φυσικό περιβάλλον;
Ο σύγχρονος μαθητής έχει αναπτυγμένες μαθησιακές ανάγκες. Είναι μέλος μιας πολύπλοκης, πολυεθνικής κοινωνίας και καλείται να ανταποκριθεί στις καλπάζουσες αλλαγές του παγκόσμιου χώρου. Από την άλλη πλευρά ανήκει σε μια γενιά που διαρκώς αποζητά τη βελτιστοποίηση των συνθηκών ζωής. Η απόδειξη βρίσκεται ακριβώς στα ζητούμενα της εποχής του, ποιοτική διατροφή, περιβαλλοντική συνείδηση, άθληση σε φυσικό χώρο, δραστηριότητες και ψυχαγωγία στη φύση, φιλοζωικές δράσεις. Όλα τα παραπάνω αποτελούν φλέγοντα ζητήματα των ημερών μας και ζητούμενα της εκπαίδευσης των μαθητών. Δεν είναι, όμως, απλώς ζητούμενα διδασκαλίας. Ο καλύτερος τρόπος μύησης των παιδιών μας σε αυτές τις αρχές, αξίες και συνήθειες είναι το να μαθαίνουν την αναγκαιότητα τους εμπειρικά. Να βιώνουν την αίσθηση του ανοιχτού χώρου, να μαθαίνουν τη διαδικασία παραγωγής καλλιεργώντας τα δικά τους λαχανικά, να συγκατοικούν με ζώα και να απολαμβάνουν τα οφέλη μιας ειδυλλιακής θέας και της καθαρότητας του αέρα. Από την άλλη πλευρά, ο γνωστικός τους ορίζοντας επηρεάζεται από τον οπτικό τους ορίζοντα. Είναι τεκμηριωμένο επιστημονικά ότι ένας ορίζοντας χωρίς εμπόδια και στεγανά επιτρέπει τη μεγαλύτερη και πιο ποιοτική άνθιση του πνεύματος. Συνδέεται με τη μαθησιακή διαδικασία, διευκολύνει τις πνευματικές δεξιότητες και συμβάλλει δημιουργικά στο να επιτευχθούν οι γνωστικοί στόχοι. Επιπλέον, ένα σχολείο σε φυσικό περιβάλλον αφήνει περιθώριο να καλλιεργηθούν οι δεξιότητες των μαθητών εν γένει, αναπτύσσονται δεξιότητες όπως η παρατηρητικότητα, η ερευνητική ματιά, η διεισδυτική σκέψη, η ομαδικότητα και ο σεβασμός στα φυσικά πλάσματα.
«Στα μικρά σχολεία η εκπαίδευση αποκτά διαφορετικό νόημα, γίνεται υπόθεση προσωπική, έχει ανθρώπινο χαρακτήρα και ευαισθησία που αρμόζει στην παιδική ηλικία και δίνει νέα μορφή και ώθηση στους πολίτες του κόσμου. Αυτή η «αποκέντρωση» έχει νόημα», μας λέει η Μπίλη Κωνσταντάρα, ιδρύτρια του ΔΕΣ σχολείου.
Πως γίνεται το εκπαιδευτικό πρόγραμμα πιο παραγωγικό και ελκυστικό στο πλαίσιο ενός τόσο διαφορετικού περιβάλλοντος;
Κάθε εκπαιδευτικό πρόγραμμα μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα σε ένα φιλικό και αρμονικό περιβάλλον. Θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε μια τέτοια συνθήκη ουτοπική και ίσως και κάπως απόμακρη από την αλήθεια της ζωής. Η ηλικία που οι μαθητές πηγαίνουν σχολείο είναι αυτή που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη του ανθρώπου συλλογικά. Δεν είναι τυχαίο που συχνά συναντάμε επιστημονικές αναφορές σχετικά με συνήθειες του παρελθόντος που επηρεάζουν την κατάσταση μας στο μέλλον. Γενιές που μεγάλωσαν πιο κοντά στο φυσικό περιβάλλον υπήρξαν πιο ανθεκτικές στις σύγχρονες ασθένειες, γενιές που πρόλαβαν να τραφούν με αγνές τροφές είχαν καλύτερη υγεία συγκριτικά με άλλες. Οι επιστημονικές αναφορές σχετικά με τις συνθήκες που επηρεάζουν συχνά την πορεία ενός οργανισμού πληθαίνουν και αφήνουν περιθώριο για κάποιον να σκεφτεί ότι αν έχει την ευκαιρία να περνά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας του ως παιδί κοντά στο φυσικό περιβάλλον για μακροχρόνιο διάστημα, τότε αναμένει μεγαλύτερη ευεξία και υγεία στο μέλλον.
Γιατί αυτό να μην αποτελεί απλώς κέρδος; Συνδέοντας τα παραπάνω με την ευεργετική επίδραση του φυσικού χώρου στη συγκέντρωση, στην ηρεμία και στην έλλειψη διασπαστικών παραγόντων, καταλήγουμε στο ότι το φυσικό περιβάλλον είναι ο καλύτερος χώρος να στεγαστεί η εκπαιδευτική διαδικασία. Όταν ένας οργανισμός βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας και ανάτασης πως να μην αφοσιωθεί απερίσπαστα στη σπουδή;
Ποια είναι τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά που συντελούν στο να έχει ένα σχολείο ολοκληρωμένο και ουσιαστικό χαρακτήρα;
Ανάλογα με τα προαναφερθέντα πρέπει να σταθούμε και σε άλλους παράγοντες που κάνουν ένα σχολείο πιο ανθρώπινο. Κάθε σχολείο είναι μικρογραφία της κοινωνίας. Υπάρχουν τα μεγάλα, απρόσωπα σχολεία όπου ο κάθε μαθητής υπάρχει ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλους- όπως ακριβώς και οι μεγαλουπόλεις- και τα μικρά σχολεία, όπου κάθε μαθητής είναι γνώριμος, ξεχωριστός, έχει τον χώρο του και τη φωνή του- όπως οι πιο μικρές, γραφικές πόλεις της επαρχίας. Στα μικρά σχολεία η εκπαίδευση αποκτά διαφορετικό νόημα, γίνεται υπόθεση προσωπική, έχει ανθρώπινο χαρακτήρα και ευαισθησία που αρμόζει στην παιδική ηλικία και δίνει νέα μορφή και ώθηση στους πολίτες του κόσμου. Αυτό το χαρακτηριστικό γίνεται πολύ συχνά η απάντηση στην αλλοτρίωση του σύγχρονου μαθητή από τα προβλήματα που συνδέονται με το τυποποιημένο και απρόσωπο περιβάλλον του μεγάλου σχολείου. Ο ουσιαστικός χαρακτήρας του σχολείου εξαρτάται από την πολύπλευρη προσέγγιση του στους μαθητές. Έχει καθήκον να μεταδώσει τη γνώση αλλά και εξίσου μεγάλη ευθύνη να μεταδώσει αξίες και αρχές και να αντιμετωπίσει την προσωπικότητα τους με σεβασμό και αποδοχή. Εκτός από τα μαθήματα, ένα σχολείο για να αποτελεί πλαίσιο ολοκληρωμένης και ουσιαστικής εκπαίδευσης, θα πρέπει να δίνει πολλαπλά εφόδια και ερεθίσματα για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων, των εμπειριών και των δυνατοτήτων κάθε μαθητή. Για να επιτευχθούν τα παραπάνω, χρειάζεται να υπολογιστούν όλοι οι παράγοντες που τα επηρεάζουν, ο χώρος, το πρόγραμμα, η μαθητοκεντρική προσέγγιση, η αναγνώριση της προσωπικής αξίας. Η ουσιαστική και ολοκληρωμένη εκπαίδευση γίνεται στόχος εφικτός όταν επίκεντρο αποτελούν όλες οι βασικές ανάγκες των παιδιών μας.
Τι εκπαιδευτικό χαρακτήρα έχει τελικά ένα σχολείο όπως το ΔΕΣ;
Το ΔΕΣ είναι ένα μικρό σχολείο. Ένα σχολείο που τοποθετείται στην κορυφή του λόφου και συνδυάζει συνεπώς τα οφέλη του φυσικού χώρου με το δίγλωσσο, IB-PYP πρόγραμμα του. Είναι το σχολείο που επενδύει ταυτόχρονα στο σώμα, το πνεύμα, το ήθος και την ψυχή των μαθητών του. Φιλοξενεί ζωάκια και υπηρετεί ένα πλούσιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, ενισχυμένο από δράσεις και δραστηριότητες που εμπλουτίζουν τις εμπειρίες και τις προσλαμβάνουσες των μαθητών ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζει με σεβασμό την κάθε προσωπικότητα και αφήνει περιθώριο στην ανάπτυξη κάθε διαφορετικού ταλέντου. Το Δες έχει στενή συνεργασία με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ευρώπης και σύνδεση με την κοινωνία. Αποτελεί ένα μοναδικό κράμα του σύγχρονου, δυναμικού και απαιτητικού προγράμματος σπουδών συνδυασμένου με τις αξίες του φυσικού περιβάλλοντος και των πιο υψηλών, διαχρονικών αξιών.
